Kommunestyret eller fylkestinget kan gi ungdomsrådet delegert myndigheit til å løyve pengar. Det kan dreie seg om å

• løyve eigne midlar til å gjennomføre eigne prosjekt
• fordele søknadsbaserte midlar til prosjekt i kommunen/fylket

Om rådet sjølv får bestemme over eit budsjett, gir det både handlefridom og ansvar. Det hjelper til økt forståing for økonomiske prioriteringar i eit politisk system.

Den enkelte kommunen eller fylkeskommunen må avgjere kvar i administrasjonen dei skal plassere ansvaret for å følge opp rådet, altså sekretariatshjelpa. Det kan vere ein fordel at den som har ansvar for oppfølging av ungdomsrådet, koordinatoren, har ein sentral posisjon i administrasjonen. Da har vedkommande oversikt over det som skjer i kommunen, og kan hjelpe til at ungdomsrådet kjem tidleg inn i politiske avgjerdsprosessar.

Kommunen eller fylkeskommunen må sikre at aktuelle saker blir sende til ungdomsrådet. Dette skal gjerast i god tid, slik at ungdomsrådet har ei reell moglegheit til å påverke utfallet av saka.

Skal ein lykkast med eit velfungerande ungdomsråd, er det nødvendig å sette av tilstrekkelege ressursar til at medlemmene får den opplæringa, støtta og oppfølginga som blir kravde for at dei skal bli trygge i rollane sine. Ungdommane må få den informasjonen og hjelpa dei treng for å kunne vurdere og følge opp ulike saker.

Forskrifta til kommuneloven, om medverknadsordningar, seier at ungdomsrådet skal få tilstrekkeleg sekretariatshjelp (forskrift om medvirkningsordninger § 3). Kva det inneber, er det opp til den enkelte kommunen/fylkeskommune å vurdere.

Tilstrekkeleg sekretariatshjelp betyr at omfanget av og innhaldet i sekretariatshjelpa sikrar at rådet kan gjennomføre oppgåvene sine som ungdomsråd på ein god måte. Omfanget av hjelpa vil for eksempel kunne variere på grunn av talet saker rådet behandlar. I den første tida etter at rådet er valt, vil rådet i mange tilfelle kunne ha behov for meir hjelp enn etter noko tid når rådet har blitt meir kjent med oppgåvene sine.

Kommunestyret og fylkestinget skal fastsette eit reglement for ungdomsrådet (kommuneloven § 11-12). 

Reglementet skal innehalde

• verkeområdet og vedtaksstyresmakta til rådet
• tidsperioden rådet er oppretta for
• eventuelle andre sentrale avgjerder om verksemda til rådet

Eksempel på kva reglementet kan innehalde:

• Namnet på rådet og eventuell forkorting
• Val og samansetting

Korleis skal medlemmene til ungdomsrådet veljast?

Det er kommunestyret/fylkestinget som vedtek samansettinga av ungdomsrådet:

• Kor mange medlemmer og varamedlemmer rådet skal ha
• Virkeperiode (inntil to år)
• Alderssamansetting

Medlemmene kan ikkje ha fylt 19 år på valtidspunktet.

Rutinar for involvering

Kommunestyret og fylkestinget skal etablere rutinar som sikrar at råda mottek sakene på eit så tidleg tidspunkt i saksbehandlinga, at fråsegnene frå råda har moglegheit til å påverke utfallet av saka. Fråsegnene skal følge saksdokumenta til det kommunale eller fylkeskommunale organet som avgjer saka endeleg.

Myndigheit

• Skal ungdomsrådet ha møte- og talerett i folkevalde organ?
• Skal ungdomsrådet få delegert myndigheit til å løyve midlar?

Økonomi og administrasjon

• Skal ungdomsrådet ha eit eig budsjett?
• Omfanget av sekretariatshjelp
• Eventuelt anna

Dersom kommunane har overførde oppgåvene som gjeld ungdom til eit bydelsutval (kommunedelsutvalg), kan det etablerast eit ungdomsråd i alle bydelane (kommunedelane). Bydelsutvalet varetek da rettane til kommunestyret og pliktar overfor råda. Det kan også veljast eit sentralt ungdomsråd.

Dersom kommunen har overførde oppgåvene som gjeld ungdom til eit bydelsutval/kommunedelsutvalg, men ikkje opprettar eit eige ungdomsråd for bydelen/kommunedelen, er det ungdomsrådet for kommunen som skal ha saker som blir behandla i bydels-/kommunedelsutvalget.

I større kommunar vil det vere ein klar fordel med eit ungdomsråd i kvar bydel/kommunedel og eit sentralt ungdomsråd i tillegg.

På ei ungdomshøyring blir ungdom frå kommunen eller fylkt invitert til å delta. Ungdommane som deltek får moglegheit til å stille til val som medlem til ungdomsrådet. 

Kandidatar som er aktuelle til å bli foreslått til ungdomsrådet blir intervjua av ein valkomité. Valkomitéen må ha klare retningslinjer for samansetting av rådet, og må legge fram ei innstilling som blir vedteken av deltakarane på ungdomshøyringa. Vedtaket frå høyringa blir deretter lagt fram som innstilling til kommunestyret/fylkestinget.

Kven kan inviterast til høyringa?

I ein kommune kan ein invitere representantar frå skolane, frå fritidsklubbane og frå ulike ungdomsorganisasjonar. I ein fylkeskommune kan ein invitere representantar frå kommunane, frå dei vidaregåande skolane og frå regionale ungdomsorganisasjonar.

I tillegg kan ein invitere ungdom utan tilknyting til ein skole, klubb eller organisasjon til å delta, såkalla frie/opne plassar.

Valet av kandidatar til ungdomsråd kan gjennomførast elektronisk. Kandidatane må i så fall meldast inn på førehand, og ein må ha ein plan for å innhente forslag til kandidatane.

Skolane, fritidsklubbane og organisasjonar som representerer ungdom, må få moglegheit til å komme med forslag til kandidatar. God informasjon om valet er viktig, slik at så mange ungdommar som mogeleg får med seg at dei kan stemme på kandidatar til ungdomsråd. Hugs omsynet til personvern ved elektronisk val.

Allmøte på skolen kan brukes til å finne kandidater til kommunale ungdomsråd, men egner seg kanskje best i små kommuner, særlig i kommuner som kun har én ungdomsskole. Denne framgangsmåten avhenger av at man kan invitere ungdom fra andre skoler og organisasjoner, slik at alle har lik mulighet til å delta.

På allmøtet kan det sittende ungdomsrådet presentere seg og hva de jobber med, og invitere ungdommene til å stille til valg. Aktuelle kandidater kan presentere seg, og deretter gjennomføres det skriftlig valg. Resultatet av valget legges frem som innstilling til kommunestyret som velger rådsmedlemmene.

Ungdomsråd kan ta kontakt med elevråda i kommunen eller fylket, som arrangerer val i klassane eller oppmodar kandidatar til å stille til val. Elevrådet kan organisere valet på ulike måtar. Det viktigaste er å sikre at alle får tilstrekkeleg informasjon, og at valet skjer på ein demokratisk måte. Etter valet meldar skolane inn forslaga sine til kandidatar som blir lagga fram som innstilling til kommunestyret.

Hugs at organisasjonar som representerer ungdom også har rett til å melde inn forslag til medlemmer i ungdomsråd, og at ein i så fall må velje kandidatar også frå organisasjonane før innstillinga blir laga fram.

Organisasjonar som representerer ungdom har rett til å melde inn forslag om medlemmer til ungdomsrådet. Derfor er det viktig at organisasjonane får informasjon om ungdomsrådet og korleis dei skal gå fram for å melde inn forslag.

Dersom ein arrangerer ei ungdomshøyring, kan organisasjonane inviterast med på denne. Kandidatane til organisasjonane kan stille til val på plassar som er reservert organisasjonane.

Kommunen eller fylkeskommunen bør ha eit opplegg for korleis dei skal velje ut medlemmer blant forslaga frå organisasjonane.

Utgangspunktet er at alle som er ungdom kan foreslåast som medlem av rådet.

Men både dei som foreslår medlemmer til ungdomsrådet og kommunestyret/fylkestinget som formelt skal velje rådsmedlemmene, må tenke over samansettinga i rådet og kva ting dei må eller ikkje treng å ta omsyn til.

Kommuneloven seier at personane som blir valde skal representerer ungdom i kommunen eller fylke, og dei kan ikkje ha fylt 19 år på valtidspunktet.

Som folkevald organ må ungdomsrådet også ta omsyn til kravet i kommuneloven om kjønnsbalanse. Begge kjønn skal vere representert med minimum 40 prosent dersom rådet skal bestå av fire medlemmer eller fleire. Dersom det berre er to eller tre medlemmer, skal begge kjønn vere representert. Dette kan det vere lurt å ta omsyn til allereie når ein sender ut informasjon/invitasjon.

Det er ikkje er krav om at ein må ha stemmerett for å bli vald til å sitte i rådet (kommuneloven § 7-2). 

Det er ikkje krav om å vere folkeregistrert som busett i kommunen eller i ein av kommunane i fylket for å sitte i ungdomsrådet. Dette inneber blant anna at ein person som bur i ein kommune, men går på vidaregåande skole i ein annan kommune, kan veljast til ungdomsråd i kommunen kor personen går på skole.

Ungdomsrådet bør vere breitt samansett og bestå av personar med ulik erfaring og bakgrunn. Eksempel på dette kan vere ungdom med funksjonsnedsettingar eller minoritetsbakgrunn. I tillegg bør ein ta omsyn til geografisk spreiing. Dette gjeld spesielt for fylkeskommunale ungdomsråd og kommunale ungdomsråd i store fylker/kommunar.

Det blir ikkje stilt krav om eit bestemt tal på medlemmer, men rådet må ha tilstrekkeleg mange medlemmer til at dei kan gjere dei oppgåvene dei har som rådgivande organ. Talet på medlemmer i rådet vil variere noko frå kommune til kommune, der små kommunar kanskje har færre medlemmer, mens større kommunar har fleire medlemmer i ungdomsråd. Det er kommunestyret eller fylkestinget som avgjer kor mange medlemmer rådet skal  ha.

Organisasjonane som fremjar forslag om medlemmer bør også foreslå kor mange medlemmer som er ønskeleg og kvifor.

Det er verken ein føresetnad eller noko i vegen for at medlemmer i ungdomsrådet er/har vore medlemmer av interesse- eller ungdomspolitiske organisasjonar eller politiske parti. Det er likevel viktig at personen representerer alle ungdommar i kommunen eller fylket og ikkje organisasjonen eller partiet.

Personar som allereie er folkevalde i ein kommune eller fylkeskommune, for eksempel medlemmer av kommunestyret, kan også veljast inn i ungdomsrådet. Det same gjeld personar som er tilsett i kommunen. I desse tilfella må ein likevel vere merksam på reglane om inhabilitet.

Personar som har vore valt som rådsmedlem tidlegare, kan veljast til å sitte i rådet på nytt igjen. Det er inga grense i kommuneloven for kor mange gonger ein medlem kan veljast så lenge ein ikkje har fylt 19 år på valtidspunktet.