Halvparten av befolkninga har opplevd uønskte seksuelle hendingar det siste året

52 prosent av befolkninga over 15 år svarer at dei har opplevd ein eller fleire former for kjønnstrakassering, uønskt seksuell merksemd, seksuelt press eller seksuelle overgrep i løpet av det siste året. Samtidig svarer berre fire prosent ja på direkte spørsmål om dei har vore utsette for seksuell trakassering. Det kjem fram i ein ny rapport frå Verian.

– Det kan tyda på at mange av oss har ein høg terskel for å kalla noko seksuell trakassering. Til dømes viser undersøkinga at fysiske tilnærmingar blir oppfatta som seksuell trakassering i større grad enn verbale tilnærmingar, seier avdelingsdirektør i Barne-, ungdoms- og familiedirektoratet (Bufdir) Anna Bjørshol.

– Et alvorleg samfunnsproblem

Rapporten er utført av Verian på oppdrag for Bufdir, i samband med arbeidet til regjeringa med ei stortingsmelding om seksuell trakassering.

– Seksuell trakassering avgrensar folks fridom og høve til å leva det livet dei ønskjer. Det er eit alvorleg samfunnsproblem. Derfor jobbar me no med ein felles innsats for å få bukt med det, og legg i løpet av året fram ei melding til Stortinget om seksuell trakassering, seier kultur- og likestillingsminister Lubna Jaffery.

Rapporten er basert på ei spørjeundersøking i befolkninga blant personar frå 15 år og oppover. 16 160 personar har svart. Dette er den første norske undersøkinga som undersøkjer seksuell trakassering på tvers av ulike arenaer i samfunnet, som arbeidsliv, ulike organiserte og uorganiserte fritidsaktivitetar, digitale grupper og nettverk og i offentlegheita.

– Me må ha ei kunnskapsbasert tilnærming til seksuell trakassering, og derfor har me bestilt denne undersøkinga. No går me gjennom det me veit om seksuell trakassering og kvifor det skjer, og foreslår tiltak for å få slutt på seksuell trakassering i arbeidslivet og i samfunnet elles, seier Lubna Jaffery.

Dette er nokre av hovudfunna i rapporten:

• 52 prosent svarer at dei har opplevd éin eller fleire av 17 konkrete uønskte seksuelle eller kjønnsbaserte hendingar dei siste tolv månadene. Dei fleste har opplevd meir enn éin type hending.
• Samtidig svarer berre fire prosent ja på direkte spørsmål om dei har vore utsette for seksuell trakassering.
• Omfanget er størst i arbeidslivet. 32 prosent oppgir å ha opplevd ein eller fleire former for uønskte seksuelle og kjønnsbaserte hendingar på jobb, eller i ein situasjon i tilknyting jobb.
• Unge kvinner, ikkje-binære, ikkje-heterofile kvinner, kvinner med funksjonsnedsetjing, kvinner med etnisk minoritetsbakgrunn og ikkje-heterofile menn, er meir utsett enn andre. Det er likevel også mange menn som oppgir å ha opplevd ein eller fleire hendingar.
• Nesten halvparten av dei som blir utsette for uønskte seksuelle hendingar opplever det som nedverdigande, audmjukande eller krenkjande.
• Mange som har varsla om desse hendingane i arbeidsliv eller organisasjonsliv, opplever at deira sak ikkje blir følgt opp.

– Rapporten viser tydeleg at me har utfordringar, særleg i arbeidslivet, med å oppføra oss og respektera grensene til kvarandre. Eg er særleg bekymra for at enkelte grupper må tola mykje fordi me ikkje har klart å endra ein ukultur dei færraste av oss ønskjer, seier Anna Bjørshol.

Bjørshol understrekar at det er viktig for det førebyggjande arbeidet å vita kva grupper som er særleg utsette, for å kunna setja inn tiltak som treffer og verkar. Bufdir har nyleg lyst ut eit oppdrag for å få meir kunnskap om kva for nokre førebyggjande tiltak som finst og korleis dei verkar.

Mange kjenner til varslingskanalar, men få seier frå

Undersøkinga viser også at svært mange, både i arbeidsliv og i organisert fritid, kjenner til varslingskanalar. Det er likevel få av dei som opplever ubehagelege og uønskte seksuelle tilnærmingar, som oppgir at dei seier frå om det. Det gjeld også dei meir alvorlege hendingane. Den vanlegaste årsaka til ikkje å seia frå, er at personen meiner hendinga ikkje er alvorleg nok.